Dinh dưỡng là yếu tố vô cùng quan trọng đến sự sinh trưởng và phát triển toàn diện của trẻ. Xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và toàn diện nhất. Điều quan trọng nhất đó là trẻ cần cung cấp đầy đủ các loại dưỡng chất và vitamin để đảm bảo trẻ phát triển về mọi mặt. Tuy nhiên, hàm lượng dưỡng chất cần thiết thay đổi theo từng độ tuổi của bé. Vì vậy, bố mẹ cần lưu ý và đưa trẻ đến chuyên gia dinh dưỡng để tạo ra một chế độ ăn phù hợp.
Nội dung
1. Chế độ dinh dưỡng cho trẻ sơ sinh
Trong 6 tháng đầu đời, trẻ không cần những chất dinh dưỡng khác ngoài sữa mẹ hoặc sữa công thức, hoặc có thể kết hợp cả hai. Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh, giúp cung cấp đủ chất dinh dưỡng và xây dựng hệ miễn dịch cho trẻ.
Nếu trẻ được bú sữa mẹ, cần cho bé bú từ 8 đến 12 lần mỗi ngày, tuỳ thuộc vào nhu cầu của bé. Khoảng 4 tháng tuổi, số lần bú có thể giảm xuống còn 6 – 8 lần mỗi ngày, nhưng lượng sữa mẹ mỗi lần bú sẽ tăng lên.
Nếu bé được nuôi bằng sữa công thức, cần cho bé bú khoảng 6 – 8 lần mỗi ngày. Bắt đầu từ 4 tháng tuổi, bé sẽ bắt đầu uống từ 57 – 85g sữa bột mỗi lần (tổng cộng khoảng 450 – 680g mỗi ngày). Tương tự với việc cho bé bú sữa mẹ, số lần cho bú sẽ giảm khi bé lớn hơn, nhưng lượng sữa công thức mỗi lần sẽ tăng khoảng từ 170 – 227g.
Sau 4 tháng tuổi, hệ tiêu hóa của bé đã phát triển đủ để tiêu hóa thức ăn khác ngoài sữa. Do đó, từ 4 – 6 tháng tuổi, ngoài việc cho bé bú sữa, có thể bắt đầu cho bé thử ăn dặm với những thức ăn lỏng. Tuy nhiên, không nên cho bé ăn những thức ăn đặc, vì bé có thể bị nghẹt thở khi cơ thể chưa thích nghi.
Khi bé từ 6 tháng trở lên, hầu hết các bé đã sẵn sàng để bắt đầu ăn thức ăn rắn như ngũ cốc cho trẻ sơ sinh, trái cây, rau quả và thịt xay nhuyễn. Cần bổ sung các loại thực phẩm này vì lúc này sữa mẹ không cung cấp đủ sắt và kẽm cho sự phát triển của bé.
Những lưu ý khi chi trẻ sơ sinh ăn dặm:
- Trẻ không được cho ăn trước 4 – 6 tháng tuổi (tính theo tuổi sinh đủ tháng), vì trong thời gian này, trẻ cần hấp thụ tối đa dinh dưỡng từ sữa mẹ. Ngoài ra, trước 4 tháng tuổi, trẻ còn có phản xạ đẩy lưỡi chống lại bất kỳ vật gì chạm vào môi (phản xạ này thường mất khi trẻ 4-5 tháng tuổi) làm cho quá trình tập trẻ ăn dặm trở nên khó khăn.
- Tuy nhiên, không nên cho trẻ ăn quá muộn sau 6 tháng tuổi, vì điều này có thể làm tăng nguy cơ chậm tăng trưởng của bé. Chỉ cho bé bú sữa mẹ hoặc sữa công thức không đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho giai đoạn phát triển. Đồng thời, trẻ cũng có thể từ chối thức ăn đặc và có nguy cơ dị ứng với thức ăn.
2. Chế độ dinh dưỡng cho trẻ từ 6 – 12 tháng tuổi
Từ 6 – 8 tháng tuổi, bạn có thể tiếp tục cho bé bú mẹ hoặc sữa thay thế từ 3 – 5 lần mỗi ngày. Bé sẽ dần giảm lượng sữa mẹ hoặc sữa thay thế khi thức ăn đặc trở thành nguồn dinh dưỡng chính. Đây là thời điểm bạn có thể bắt đầu cho bé ăn các loại thực phẩm từ thực vật như rau (khoai tây, đậu xanh, cà rốt và đậu Hà Lan). Đảm bảo rau được nấu chín kỹ và nghiền nhuyễn. Trái cây như chuối nghiền, bơ, đào và táo cũng là những lựa chọn tốt.
Từ 8 – 12 tháng tuổi, nên tiếp tục cho bé bú sữa mẹ hoặc sữa thay thế từ 3 – 4 lần mỗi ngày. Bạn cũng nên bổ sung thịt băm vào khẩu phần ăn của bé.
3. Chế độ dinh dưỡng cho trẻ từ 1 tuổi
Khi bé trải qua 1 năm đầu đời, lượng thức ăn dặm cho bé sẽ tăng dần. Khi đó, lượng sữa bé uống hàng ngày cũng giảm xuống rất ít. Do đó, cách tốt nhất để cung cấp chất dinh dưỡng cho bé là bằng cách cho bé ăn các loại thực phẩm như thịt, cá, rau củ, trái cây, ngũ cốc và các loại sữa nguyên kem.
Việc này đảm bảo rằng bé nhận được đủ dinh dưỡng và vitamin cần thiết. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, sữa mẹ vẫn nên là nguồn dinh dưỡng chính cho bé. Vì vậy, khoảng 70% khẩu phần ăn hàng ngày của bé nên là sữa mẹ.
Bố mẹ cần chú ý, đây là giai đoạn bé bắt đầu tập bò và tập đi, do đó lượng thức ăn trong mỗi bữa sẽ rất ít. Thay vào đó, số lần bé ăn trong ngày sẽ nhiều hơn, khoảng 4 – 6 lần. Vì vậy, các bố mẹ cần chuẩn bị các loại thức ăn nhẹ khác trong khẩu phần ăn của bé.
4. Chế độ dinh dưỡng cho trẻ từ 2 – 5 tuổi
Vậy chế độ dinh dưỡng cho trẻ 2 tuổi, dinh dưỡng cho trẻ 3 tuổi, dinh dưỡng cho trẻ 4 tuổi, dinh dưỡng cho trẻ 5 tuổi sẽ như thế nào? Hầu hết ở lứa tuổi này trẻ có chế độ ăn như nhau, hầu hết trẻ đã mọc đủ răng và có chiếc răng cứng cáp hơn so với giai đoạn 1 tuổi. Lúc này, bé đã không cần ăn cháo hay bột nữa, mà có thể ăn những thức ăn giống như người lớn. Bố mẹ nên cho bé ăn cùng gia đình để tạo thói quen tốt trong ăn uống. Các món ăn cho bé có thể là cháo đặc, súp đặc, cơm,…Cùng với đó, vẫn nên đảm bảo bé uống sữa ít nhất 1 lần mỗi ngày.
Bên cạnh 3 bữa ăn chính cùng gia đình, bạn có thể cho bé ăn thêm 2 bữa phụ giữa buổi sáng và buổi chiều. Những bữa ăn phụ giúp bé không cảm thấy đói và ăn ngon miệng hơn. Trong các bữa ăn phụ này, nên cho bé ăn các loại trái cây, sữa, sữa chua để hỗ trợ hệ tiêu hóa của bé.
Tóm lại, cho dù bé ở bất kỳ độ tuổi nào, từ sơ sinh đến mẫu giáo, dinh dưỡng luôn đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển về thể chất và tinh thần của bé. Ở mỗi độ tuổi khác nhau, bố mẹ cần thay đổi chế độ ăn phù hợp để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của bé.
5. Chế độ dinh dưỡng cho trẻ tự kỷ
5.1. Trong chế độ dinh dưỡng cho trẻ tự kỷ không nên ăn gì?
Không nên ăn nhiều đường
Khi xây dựng chế độ dinh dưỡng cho trẻ tự kỷ, cha mẹ cần chú ý đến một số điểm đặc biệt. Đầu tiên, không nên cho trẻ tự kỷ ăn quá nhiều đường, sử dụng đồ uống không lành mạnh và các chất bảo quản thực phẩm. Đường có thể làm tăng nồng độ đường trong máu, làm tăng nguy cơ bị tăng đường huyết. Điều này có thể dẫn đến tình trạng tăng động, quá hăng hái xuất hiện ở trẻ tự kỷ.
Thực phẩm chứa Gluten
Gluten là một loại protein chủ yếu có trong lúa mạch đen, lúa mạch và lúa mì. Khi trong chế độ dinh dưỡng của trẻ chứa nhiều gluten, có thể gây ảnh hưởng xấu đến chức năng hệ thần kinh hoặc làm tình trạng tồi tệ hơn, gây viêm não và các triệu chứng như buồn nôn, mất trí nhớ, hoang tưởng, và lú lẫn. Để đảm bảo chế độ dinh dưỡng tốt cho trẻ tự kỷ, cha mẹ cần lưu ý về việc hạn chế hoặc loại bỏ gluten trong khẩu phần ăn của trẻ sau khi được tư vấn từ bác sĩ chuyên gia.
Thực phẩm chứa Casein
Casein là một loại protein có chứa trong các sản phẩm từ sữa như phô mai, sữa chua, sữa dê và sữa bò. Tương tự như gluten, casein được cho là gây ra các chuyển hóa khác biệt ở những người tự kỷ và có thể gây ra các triệu chứng về khả năng giao tiếp và xã hội.
Tuy nhiên, việc loại bỏ casein và gluten khỏi chế độ ăn cần được thảo luận và hỏi ý kiến của bác sĩ để đảm bảo tránh thiếu hụt các chất dinh dưỡng quan trọng khác như vitamin C và canxi. Bác sĩ sẽ có thể cung cấp hướng dẫn và đề xuất các thay thế thích hợp để đảm bảo trẻ nhận được đủ chất dinh dưỡng cần thiết.
Bột mì, ngũ cốc
Trong bột mì và bột ngũ cốc có chứa gluten, casein và carbohydrate, có thể gây ra các triệu chứng tăng động và kích thích ở trẻ tự kỷ, như việc cười đùa hoặc cáu giận mà không rõ nguyên nhân.
Món ăn chế biến từ đậu nành
Một số sản phẩm chứa đậu nành, chẳng hạn như nước tương, edamame, bánh mì kẹp thịt đông lạnh, dầu đậu nành, sữa đậu nành, kẹo cao su, hoặc các loại thức uống giải khát chứa nguồn đậu nành bên trong. Các chuyên gia khuyến cáo cha mẹ nên đọc kỹ thông tin trên nhãn sản phẩm để hạn chế sử dụng đậu nành trong chế độ dinh dưỡng cho trẻ tự kỷ.
5.2. Chế độ dinh dưỡng cho trẻ tự kỷ thế nào cho hợp lý
Thực phẩm chứa nhiều vitamin D
Vitamin D có vai trò quan trọng trong việc điều hòa hệ miễn dịch. Khi nồng độ vitamin D thấp (25-hydroxyvitamin D), nguy cơ trẻ bị tự kỷ sẽ tăng. Đồng thời, cơ thể trẻ không đủ khả năng nhận biết và loại bỏ các tác nhân xâm nhập từ bên ngoài. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ phát triển các rối loạn tự kỷ nghiêm trọng hơn.
Bổ sung đủ lượng vitamin D sẽ giúp trẻ bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây tổn thương cho DNA và sửa chữa tổn thương khi có xảy ra. Ngoài ra, vitamin D còn giúp giảm căng thẳng và giảm số lượng cytokine viêm trong não, góp phần giảm thiểu các rối loạn tự kỷ.
Thực phẩm chứa nhiều sắt
Sắt là một chất cần thiết trong quá trình tổng hợp và hình thành myelin, một chất dẫn truyền thần kinh trong não. Trong chế độ dinh dưỡng cho trẻ tự kỷ, việc cung cấp đủ sắt là cực kỳ quan trọng để não phát triển bình thường.
Thiếu sắt có thể ảnh hưởng đến sự phát triển chậm của hành vi, nhận thức, trí nhớ và tư duy của trẻ. Để cung cấp đủ sắt, có thể bổ sung các thực phẩm giàu sắt như hạnh nhân, hạt dẻ, hạt điều, đậu phộng, dưa hấu, củ cải đỏ, lựu và táo. Đảm bảo việc bổ sung đủ sắt trong chế độ ăn hàng ngày sẽ giúp hỗ trợ sự phát triển toàn diện cho trẻ tự kỷ.
Để trẻ phát triển một cách toàn diện, chế độ ăn cần phải cân đối số lượng và chất lượng bữa ăn cho trẻ. Nếu trẻ thiếu dinh dưỡng thích hợp, sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và phát triển thể chất cũng như tinh thần.
Bố mẹ cũng có thể tham khảo ý kiến của bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để bổ sung các khoáng chất khác cho trẻ. Dinh dưỡng đầy đủ là yếu tố quan trọng trong sự phát triển và sức khỏe của bé.
Trên đây là những thông tin về chế độ dinh dưỡng cho bé từng giai đoạn mà bố mẹ có thể tham khảo. Nếu có khó khăn hoặc thắc mắc, bố mẹ có thể liên hệ ngay đến dịch vụ khamtainha thuộc dơn vị Bệnh viện Đa Khoa tỉnh Phú Thọ để được tư vấn và hỗ trợ chi tiết.
Thông tin liên hệ
Số điện thoại: 0375.514.771
Địa chỉ: Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, Phường Tân Dân, Thành phố Việt Trì, Phú Thọ
